Odnośniki
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
szczegółowo o ruinach dawnych zamków, klasztorów czy świątyń, o wykopaliskach
archeologicznych, a także o związanych z nimi legendach. Miał szerokie zainteresowania, ale bra-
kowało mu metody pracy naukowej. Pisał o historii Gruzji chaotycznie. Obok ciekawych
informacji zamieszczał drobne, nieistotne szczególiki, które w mniemaniu autora, interesującego
się głównie środowiskiem gruzińskiej arystokracji, urastały do spraw nadzwyczaj ważnych.
Spośród autorów przebywających w tym czasie na Kaukazie postacią wyjątkowo kontrowersyjną
był Hipolit (Jan ?) Jaworski (1812-1877). Brał on udział w powstaniu listopadowym, a po jego
upadku emigrował na Zachód. W bliżej nie wyjaśnionych okolicznościach, nie wiadomo, czy jako
wysłannik konspiracji, czy też na własną rękę, może tylko z tęsknoty za ojczyzną, Jaworski wrócił
do kraju. Aresztowany, skazany został na służbę wojskową na Kaukazie, gdzie przebywał przez
jedenaście lat. Opuścił służbę wojskową w stopniu kapitana. W 1858 r. pod pseudonimem
Mieczysława Terlicy opublikował swe wspomnienia kau-kaskie w warszawskiej Gazecie
Codziennej . Po wielu latach, w 1877 r., w Poznaniu wydał Jaworski rozszerzony tekst swych
wspomnień. W pracy tej sporo miejsca poświęcił Gruzji i Gruzinom. Omawiał więc podział
Gruzinów na poszczególne grupy etnograficzne. Dał również krótki zarys historii tego kraju.
Zesłany w sołdaty Michał Butowt-Andrzejkowicz po powrocie do kraju opublikował w
Warszawie w 1859 r. dwutomową książkę o swej służbie wojskowej na Kaukazie. Była ona czymś
pośrednim między pamiętnikami a reportażem z pobytu w dalekich krajach kaukaskich. Zawierała
sporo materiału historycznego, folklorystycznego i etnograficznego dotyczącego Gruzji, jednak o
bardzo różnej wartości.
Autorem, który odegrał szczególną rolę w stosunkach kulturalnych
polsko-gruzińskich, był Kazimierz Aapczyński. Za swą działalność
patriotyczną wysłany został do służby wojskowej w garnizonach kau-
kaskich. Po kilku latach pobytu w Dagestanie udało mu się przenieść
do Tbilisi, gdzie nawiązał żywe stosunki z miejscowymi literatami,
a więc z Giorgim Eristawim i Wachtangiem Orbelianim. Korzystając
prawdopodobnie z ich pomocy. Aapczyński dokonał przekładu na język
polski szeregu fragmentów ze znanego utworu Rustawelego Rycerz
w tygrysiej skórze. Być może też przy ich pomocy zbierał przysłowia
gruzińskie. Już po powrocie do kraju w 1863 r. na łamach Biblioteki
Warszawskiej opublikował artykuł o twórczości Rustawelego oraz
zamieścił szereg fragmentów przekładu jego znakomitego dzieła. W 1864 r.
w tymże czasopiśmie Aapczyński próbował opublikować zbiór przysłów
gruzińskich. W kilku szkicach, drukowanych w Tygodniku Ilustrowa-
nym w latach 1866-1868, zamieścił on sporo ciekawych informacji
z zakresu historii, etnografii i folkloru Gruzji. Natomiast niejasna
jest sprawa opracowanego przez Aapczyńskiego dla polskich czytelników
osobnego dzieła poświęconego historii Gruzji. Praca ta nie ukazała
się nigdy drukiem. Według jednej wersji na opublikowanie jej nie
dała zgody carska cenzura, według innej zaś dzieło to, będące wynikiem
163
wieloletnich poszukiwań autora, nie spotkało się z uznaniem wydawców. Inną nie wydaną
drukiem pozycją dotyczącą historii Gruzji, która wyszła spod pióra Aapczyńskiego, była powieść
Tamara królowa Georgii. Prawdopodobnie była to powieść historyczna dotycząca dziejów naj-
wybitniejszej władczyni Gruzji okresu feudalnego. Bardzo ciekawymi pozycjami dotyczącymi
historii, geografii i etno-grafii Gruzji były prace Mateusza Gralewskiego. Chłopski syn spod
Aęczycy dzięki opiece wybitnego historyka prawa, profesora Uniwersytetu Warszawskiego
Wacława Aleksandra Maciejewskiego, dostał się do gim-nazjum. Za swą działalność patriotyczną
młody chłopak został areszto-wany, a następnie wysłany do służby wojskowej na Kaukazie, gdzie
przebywał przez kilkanaście lat. W 1877 r. wydał on w Galicji liczącą pięćset kilkadziesiąt stron
książkę pt. Kaukaz. Wspomnienia z dwunastoletniej niewoli. Opisanie kraju. Zwyczaje i obyczaje,
którą śmiało można uznać za najważniejszą pozycję w całej naszej dziewiętnasto-wiecznej
literaturze dotyczącej Kaukazu. Wiele miejsca poświęcił on opisom Gruzji. Podał sporo bardzo
ciekawych informacji o jej historii, etnografii, życiu kulturalnym. Z wielką sympatią pisał o tym
kraju i jego mieszkańcach. Próbował też przeprowadzać paralelę między historią Polski i Gruzji:
Tak więc w wielu książkach i artykułach dawnych więzniów politycznych wysłanych do służby
wojskowej na Kaukazie, wydawa-nych zwłaszcza w ostatnich latach omawianego okresu, polski
czytelnik mógł znalezć mniej lub bardziej dokładne informacje o Gruzji, jej mieszkańcach, historii
i kulturze.
IX. NARASTANIE STOSUNKÓW KAPITALISTYCZNYCH (1864 -1914)
SYTUACJA POLITYCZNA GRUZJI
POD KONIEC XIX WIEKU
__
__
Po zakończeniu walk z góralami Pół-nocnego Kaukazu i Dagestanu Gruzja zaczęła być traktowana
jako podbity teren imperium carskiego. Powoli wzmagała się polityka rusy-fikacyjna tego kraju.
Do Gruzji sprowadzano wielu rosyjskich urzędników, językiem obowiązującym w administracji i
szkołach stawał się rosyjski. Jednocześnie licznych przedstawicieli inteligencji gruzińskiej, którzy
wstępowali do wojskowej lub cywilnej służby państwowej, wysyłano do odległych prowincji
imperium carskiego, gdzie w odosobnieniu łatwiej mogli ulec rusyfikacji. Już w początkach lat
siedemdziesiątych XIX w. znacznie więcej inteligencji gruzińskiej przebywało na terenach
leżących poza Gruzją niż w samej Gruzji. Pozornie władze carskie wykazywały w stosunku do
inteligencji gruzińskiej duże zaufanie. To, że się było Gruzinem, nie stanowiło przeszkody w
służbie państwowej. Wielu też osiągnęło wysokie stanowiska wojskowe lub cywilne. Konsek-
wentnie jednak trzymani oni byli poza terenem Gruzji, do której przeważnie wracali dopiero na
stare lata po przejściu na emeryturę. Gruzińscy oficerowie lub urzędnicy wykazywali wiele
lojalności wobec Rosji. Bardzo jednak rzadko ulegali rusyfikacji. Tak więc metody
wynaradawiania stosowane przez władze nie dały poważniejszych rezul-tatów. Natomiast-
przysyłani do Gruzji carscy urzędnicy, niekiedy nawet nie rodowici Rosjanie, lecz bałtyccy Niemcy
czy nawet częściowo zrusz-czeni Polacy, nie znając języka gruzińskiego ani zwyczajów, popełniali
poważne błędy, nie potrafili nawiązać bliższych kontaktów z miejscową ludnością, a ich
działalność nie dawała spodziewanych wyników.
W 1877 r. między Rosją a Turcją doszło do nowej wojny. Toczyła
się ona częściowo na terytorium Gruzji. Turcja dokonała desantu
znacznych sił na terenie Abchazji i zamierzała stamtąd rozniecić
powstanie muzułmańskiej ludności Północnego Kaukazu. Jednocześnie
Turcy dopuszczali się licznych aktów gwałtu na chrześcijańskiej ludności
Abchazji. Obrabowywano jej domy, zabierano żywność i zwierzęta
gospodarskie, niejednokrotnie gwałcono kobiety i zabijano próbujących
stawać w ich obronie mężów, ojców lub braci. W walkach z Turkami
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plblacksoulman.xlx.pl
|
