Odnośniki
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
stosowania kar fizycznych - 71,4%. Wśród kar mających znamiona przemocy psychicznej
dominują: groźby, ostrzeżenia, krzyczenie - 84,97%, ośmieszanie - 28,6%, wyszydzanie -
21%, wyzywanie - 18,1%, groźby wyrzucenia z domu - 3,5%.
29
Na znęcanie się i przemoc dzieci reagują w różny sposób. Jedne stają się agresywne,
inne są apetyczne, popadają w depresje i przeżywają silne lęki nierzadko prowadzące do
nerwicy.
Maltretowanie dziecka może stanowić zaprzeczenie jego osobowości - całkowicie
uprzedmiotowiona ofiara doznaje utraty poczucia siebie, czyli depersonalizacji (J.
Herman, 1998). Znęcaniu fizycznemu towarzyszą na ogół eksplozje werbalnej agresji,
obelgi, poniżenia, próby zniszczenia poczucia własnej wartości i godności.
Krzywdzenie dziecka szczególnie negatywnie odbija się na jego rozwoju
emocjonalnym. Bezpośrednią reakcją dziecka na zachowania krzywdzące jest
wzrost agresywności, niska samoocena, wrogość do otoczenia przy jednoczesnym silnym
przywiązaniu do opiekunów (I. Pospiszyl, 1993).
Omawiając zagadnienie stosowanych przez rodzinę metod wychowawczych należy
zwrócić uwagę, na styl wychowania charakterystyczny dla danej rodziny, gdyż jest on
odbiciem sposobów i metod oddziaływania na dziecko wszystkich członków rodziny.
Rozpatrując różne rodzaje procesów wychowawczych za najbardziej zaburzające rozwój
dziecka należy uznać następujące style wychowania: autokratyczny, liberalny oraz
wychowanie niekonsekwentne.
Styl autokratyczny określany również jako wychowanie rygorystyczne ma
konsekwentny charakter i oparty jest na „autorytecie przemocy”. Z reguły styl
autokratyczny oparty jest na karach i wzbudzaniu lęku, dystansie oraz jednostronnym
komunikowaniu.
Autokratyczny styl w jego skrajnej postaci nie sprzyja na ogół osiąganiu
pozytywnych efektów wychowawczych. Dzieci przyzwyczajone do bezwzględnego
posłuszeństwa, a darzące rodziców uczuciem przyjmują często wzorce postępowania
rodziców, zachowują się despotycznie i agresywnie.
Styl liberalny może wynikać z braku zainteresowania dzieckiem i pewnego chłodu
uczuciowego. Dziecku pozostawia się nadmierną swobodę, nie koryguje jego zachowań.
Jeśli towarzyszy temu dystans uczuciowy, może dojść do
zerwania więzi z rodzicami. Inną przyczyną tego stylu może być bezkrytyczna miłość
rodziców, przejawiająca się pełnym podporządkowaniem wobec dziecka.
Wychowanie niekonsekwentne jest postępowaniem najczęściej spotykanym wobec
dzieci. Polega ona na braku jednolitości postaw, wymagań i wzmocnień.
Może to być niezgodność między matką i ojcem; wymagania jednej strony są podważane
przez drugą, czasami zatajane są przewinienia. Uczucia do dziecka bywają ambiwalentne.
Wychowanie niekonsekwentne prowadzi u dzieci do zaburzeń zachowania oraz zaburzeń
nerwicowych.
Siła patogennego wpływu wadliwego wychowania, niekorzystnych cech osobowości
rodziców i ich postaw zależy od układu tych czynników i od tego jak dalece dezorganizują
one życie rodziny.
30
2.6 ZJAWISKA PATOLOGICZNE W ŻYCIU RODZINY
Zjawiska patologiczne w życiu rodziny najczęściej rozpatrywane są w dwóch
aspektach: jako patologia społeczna oraz patologia biologiczna członków rodziny (M.
Ziemska, 1975). Do przejawów patologii powodujących dysfunkcję
wydolności wychowawczej rodziny zalicza się kryminalizm, pasożytnictwo, prostytucję,
przemoc seksualną wobec dzieci, uzależnienia w tym: alkoholizm, narkomanię, hazard.
Szczególnie negatywne prognozy stawiane są dla dzieci wychowanych w rodzinach z
problemem alkoholowym. Na gruncie polskim problemem alkoholizmu
i
sytuacją
dzieci
pochodzących
z
tych środowisk zajmował się M. Ochmański (1997).
Doświadczenia dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym to doświadczenia totalnego
chaosu i zagubienia. Tego rodzaju chaos sprawia, że dziecko odrywa się od
rzeczywistości. Życie tych rodzin podlega wielu niebezpiecznym zasadom. Do
najpowszechniejszych należą: „ nie mów”, „nie ufaj”, „nie odczuwaj”. W. Sztander
(1993) zwraca również uwagę na obronne role dzieci pełnione w tych środowiskach.
Należą
do
nich:
bohater
rodzinny,
wyrzutek,
zagubione
dziecko,
ułatwiacz
(wspomagający).
W rodzinie z problemem alkoholowym, jak w każdej, w której zachodzą zjawiska
patologiczne dochodzi do odwrócenia ról (J. G. Woititz, 1994). Podstawowe funkcje
rodzicielskie i małżeńskie zostają naruszone, zaburzeniu ulegają
także
procesy
socjalizacyjne dzieci. Przebywanie w
patologicznym
środowisku prowadzi do współuzależnienia członków rodziny. S. Forward (1989) określa
rodzinę alkoholiczną mianem toksycznej.
W
rodzinach
alkoholicznych
ze
względu
na
stan
chronicznego
napięcia
emocjonalnego stan transu staje się sposobem na życie. Stanem normalnym staje się
nieprzewidywalność, przemoc i terror. Zdarzają się również ostre epizody, np. wybuchy
przemocy, kazirodztwo, awantury, porzucenia psychiczne i fizyczne. Długotrwałe
alkoholizowanie rodziców prowadzi u niektórych do ujawniania się psychopatycznych
rysów osobowości.
Według szacunkowych danych liczba przypadków znęcania się nad dziećmi sięga w
Polsce około 200 tysięcy rocznie (M. Ochmański, 1997, s. 51). Stosowana
przez rodziców przemoc fizyczna, psychiczna i seksualna odciska swój ślad w
psychospołecznym funkcjonowaniu dziecka, niekorzystnie wpływa na proces jego
rozwoju intelektualnego, fizycznego i społeczno - emocjonalnego.
"Ofiary
przemocy
opisują
charakterystyczny
wzorzec
totalitarnej
kontroli,
wymuszanej przemocą i groźbami, chimeryczne narzucanie szczegółowych zasad
postępowania w mało ważnych sprawach, sporadyczne nagradzanie oraz atmosferę
izolacji, skrytości i zdrady, przenikające wszystkie alternatywne relacje społeczne" (J. L.
Herman, s. 108). Dziecko czasami jest uciszane przemocą lub bezpośrednim
grożeniem śmiercią, bądź śmiercią kogoś bliskiego: brata, siostry czy nieagresywnego
rodzica. U dzieci wyrastających w takiej atmosferze ogniska domowego rozwija się
chorobliwe przywiązanie do osób, które je wykorzystują. „W patologicznym środowisku
rodzinnym władza rodzicielska jest arbitralna, kapryśna i absolutna. Narzucone zasady są
niekonsekwentne, sprzeczne lub rażąco niesprawiedliwe” (J. L. Herman, 1998, s. 108).
31
Bardzo niebezpiecznym zjawiskiem patologicznym występującym w niektórych
rodzinach dysfunkcjonalnych jest wykorzystanie seksualne.
Kazirodztwo jest najbardziej okrutnym i zaskakującym doświadczeniem człowieka.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plblacksoulman.xlx.pl
|
